Bài viết này nghiên cứu việc tổ chức, vận hành của chế độ tài phán viên trong bối cảnh cải cách hệ thống tư pháp ở Nhật Bản từ góc nhìn khu vực học. Bằng việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu như tổng hợp, phân tích và suy luận logic, bài viết tiến hành miêu tả thực trạng tổ chức của mô hình tài phán viên (TPV) của Nhật Bản thông qua các khía cạnh: quy định pháp lý, hoạt động trong phiên tòa hình sự, sự độc lập trong xét xử. Chế độ TPV thể hiện có ưu điểm: nâng cao niềm tin của người dân đối với hệ thống tư pháp, các vụ án nghiêm trọng bắt buộc có tài phán viên, phán quyết của TPV đòi hỏi sự đồng thuận của thẩm phán. Đồng thời, chế độ TPV vẫn có những tồn tại nhất định. Trên các cơ sở này, bài viết đưa ra một số lưu ý từ kinh nghiệm của Nhật Bản về cơ chế người dân tham gia vào hoạt động xét xử trong hệ thống cơ quan tư pháp.
Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
Trần, T. T. H. (2018). Nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật – Thực tiễn thực hiện và kiến nghị. Tạp chí Tòa án nhân dân điện tử, (316), 48-53.
Võ, M. K., & Nguyễn, P. A. (2018). Thẩm phán không chuyên trong phiên tòa hình sự: Mô hình của Hoa Kỳ, Nhật Bản và kinh nghiệm cho Việt Nam. Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, 6 (362), 30-38.
Tiếng Anh
Ida, K. (2013). Press Coverage of Deliberations in Japan's Saiban-in System: Implications from Britain's Jury System. Journal of Mass Communication Studies, 82, 231-249. DOI: https://doi.org/10.24460/mscom.82.0_231
衆議院憲法調査会事務局. (2004). 衆憲資第３９号: 司法制度特に、国民の司法参加、利用しやすい司法制度等の司法制度改革に関する基礎的資料. 衆議院トップページ. Truy xuất từ: https://www.shugiin.go.jp/internet/itdb_kenpou.nsf/html/kenpou/chosa/shukenshi039.pdf/$File/shukenshi039.pdf (House of Representatives Commission on the Constitution Secretariat. (2004). House Constitution Material No. 39: Judicial System, particularly basic materials concerning judicial system reform such as citizen participation in the judiciary and an accessible judicial system. House of Representatives Homepage).
飯考行. (2019). 国際シンポジウム開催報告, Lay Participation Worldwide:世界の市民の司法参加における日本の裁判員制度 [博士論文, 専修大学], 2019 年 3 月 2 日. (Ii, T. (2019). Report on the International Symposium, Lay Participation Worldwide: Japan's Lay Judge System in Citizen Participation in Justice Worldwide [Doctoral dissertation, Senshu University], 2019, March 2).
司法制度改革審議会. (2012). 司法制度改革審議会第30回議事概要/配付資料一覧別紙: 国民の司法参加につい. 司法制度改革審議会の審議経過. Truy xuất từ: https://lawcenter.ls.kagoshima-u.ac.jp/. (Judicial System Reform Council. (2012). Judicial System Reform Council 30th Meeting Minutes/List of Distributed Materials Appendix: Regarding Citizen Participation in Justice. Deliberation Progress of the Judicial System Reform Council).
上冨敏伸. (2004). 法令解説裁判員制度の創設--刑事訴訟手続への新たな参加制度の導入--裁判員の参加する刑事裁判に関する法律. 時の法令, (1720), 6-28. (Kamitomi, T. (2004). Legal commentary: Establishment of the Lay Judge System - Introduction of a new participation system in criminal proceedings - Act on Criminal Trials with the Participation of Lay Judges. Toki no Horei, (1720), 6-28).
竹嶋千穂. (2017). 裁判員制度についての再考-良心の自由からの提言. 社学研論集,29, 56-71. (Takeshima, C. (2017). Reconsideration of the Saiban-in system: A proposal from the perspective of freedom of conscience. Shagakuken Ronshu, 29, 56-71).
土屋美明. (2005). 市民の司法は実現したか : 司法改革の全体像. 花伝社, 日本. (Tsuchiya, Y. (2005). Has civilian justice been realized: The whole picture of judicial reform, Pub. Kadensha, Japan).
柳瀬昇. (2009). 裁判員制度の立法学討議民主主義論に基づく国民の司法参加の意義の再構成. 日本評論, 日本. (Yanase, N. (2009). Reconstruction of the significance of citizen participation in justice based on legislative studies and deliberative democracy theory concerning the Saiban-in system. Pub. Nihon Hyouronsha, Japan).
